Christian Ruatnak Dik

Christian Ruatnak Dik (Bualkhua tong)

Ruatnak tinak heh kei awn awsuak lunin dikbe phunnih nei a si manin a ngandan phunnih in mang sing. Amasa in “ruatnak” tin a pehdun lekhaw thu ruatnak lungmu (Falam: Ruahnak) si. A khatta “ruat nak” tin pehdun ngawl khendun in ngannak silekhaw ruat nak thil / thu (Falam: Ruahmi) si. Tsimita ruatnak ti nak heh thu kei ruatnak lungmu si atsia, ruat nak heh lekhaw kei ruatzawh lungmu sungah a om thil / thu a phunphun tekheh si in thinlung ah hambun veve si.

Tutusikhen thuruat masa ngawlin heimah puah ngawl si. Kei per le puah nak takhem kei ruatnak pin a suak si. Kei ruatnak in thuruat atsia, tsimi kei ruat nak takhem puah tu le puah tu ngawl kei thinlung in a khentset zawh phangbek puah in per sising. Ruatnak pha in ruat

nak pha suahpi atsia ruat nak pha in thil pha suahpi si. Ruatnak pha neitu nu, neitu pa heh mi pha nu, mi pha pa si si. Ruatnak pha nei tebekin thil pha puah si. Ruatnak sesuak in thil sesuak puah tiar si. Nuntsan nawngkai heh pulam pin a lut si ngawlin sunglam pin a suak si sawn si (Mark 7:20). Tsimi manin santher sungah ruatnak lungmu pha neitu in mah le mah khentset kul si sing.

Kei ruatnak in keimahni uk si ngawlin keimahni’n ruatnak uk sawn si sing. Mi tampi ten me thu heh thei thiam ngawl kha veng si. Ruatnak pha le se amasaber deihdengtu heh pumpak thinlung si. Tsimita, ruatnak pha ngawl kei nei nak heh keimahni deihdeng nak poh si. Midang nawn in pawhlem theih nung ngawl si. Kei ruatnak lungmu heh kei nuntsan ah lang si (Proverb 23:7), kei thilri om minah kei thinlung khen om si (Mahte 6:23). 

Ruatnak heh theng thei ngawl si. Ruatdan silekhaw theng tseih veng si. Tsimita ruatnak dik kei nei zawhin thuruatdan dik nei kul si sing. Tumalai ruatdan dik heh tusan ruatdan dik si leh ngawlla kha thei si. Nangma ruatdan heh dikber bang pelh mite ruatdan thaw bangve ngawl kha thei si. Santher (modern) minung le santher luan (post-modern) minung te thuruatdan heh Bible thaw a kalhdun tampi om si. Umtu Christian teheh santher luan ah kei om sikhen Bible thaw kaihdun ruatnak nei kulin Bible thaw kalhdun ngawlin ruatdan dik nei kul si sing (Rom 12:2; Filipi 4:8).

Pumkhat Ruatnak Dik

Pawlpi heh Khrih ruangpum a si bangin Khrih thaw pehzom nun nei ngawl huaitu le member silam thei tsawm reng, thinpha tseih men heh ruatnak lungmu dik si ngawl si. Umtu tehem Khrih ruangpum pakhat sungah a omdang te si atsia, a ruangpum khen te si sing (1 Kor. 12:12-27; Rom 12:5; Efe. 3:6; Kol. 1:18, 24).

Pawlpi pastor pinpan huaitu te thinlung heh mipi Khrih ruangpum pehzom tiartu ruatnak nei kul si. Deng nak si ta huaitu per menmen tuh a si ngawl bangin, huaitu ka si ngawlpoh tin daithanghel member si pha ngawl si. Kut le ke ah mang theihnung ngawl member heh Khrih ruangpum ah nempinak nei ngawl te si si. Pawlpi huaitu relse tsetngawl teheh mah le mah thei tsawm ngawl ruangpum khen te si si. Itnak taktak thinlung pehngawl Pawlpi tsa ruatnak phapha tampi Khrih tsungnungnak tsanglen suak ngawlin phasepsep leh veng si. 

Santher luan kei san ahhen kumlun ruatnak le huaitu masa te ruatnak tsung salawn thiamnak bek thaw Pawlpi huaidun lawhding theihnung ngawl si. A tsuangtsung in Pawlpi sungah khangno te a beem ngawl lekhaw khangther le naupang teheh biakinn thaw khawla leilei tu si. Tsimi manin huaitu le mipi thinlung heh Khrih lungput thaw pumkhat sinak ruatnak dik nei masaber kul si. 

Mizapi raula nun huap ngawl sermon le santher la (VCD, DVD) tekhen Bible tsekfel ngawlin Amen luamluam thei ruatnak khen umtu piding le rei awh Christian nun lamlen suak ngawl si. Berea khaw minung ten Paul le Silas te thurelnak heh thinkarh ngai in ngai atsia a maan maw maanngawl theinak tuhin nitin Laithiangrim siar in tsek dang si (Lehnak Te 17:11). Berea khaw tetah thilung thiang ngawlsawn Thesalon te nenah Profet te thurelnak niapnal ngawlin heizongza tsulsek (tseksek) tu in Pual ih laikuat si (1Thes. 5:20-21).

Hingtu le Sungsuak Ruatnak Dik

Hing nak tsate heh Pathian lehsawng si (Saam 127:3). Pathian kutmaa, a puah nak te sising (Saam 139:13-16). Sungsuak tsate heh nu le pa thurelh ngai tubek thupitsan ruatnak heh ruatnak dik si ngawl si. Nunnak petu Pathian (Bible) thu ngai tuin zirh masa sawn tuh si. Nu le pa’n “Ka thu, kei thu” ti ruatnak tah in “Pathian thu, Bible thu” tin zirh nak tsate’n nu le pa angtiar sawn atsia puahtu Pathian tsungnung tiar sawn si.

Tulaitum khangther le khangno te heh nu le pa thu rosiah ngawl nak le ralring peham ngawl nak san ah limdiik ngawla a lengte si sing (e.g. motorcycle, hand phone, internet teheh a liamsak kum 15 lunin tulaitum kei mang bangin mang theihnung tu limdiik in theiham ngawl nak poh si). Tusan thutheinak le tsimnak, thiamnak thilri mang nak (phone, internet le digital) thilri a phunphun teheh khangno le khangther tampi ten thuson zuk le video phangawl daidarhnak in mang si. Phatnak in a mangthiam ten tsimnak, thutheinak, khansonak le Pathian nongnak in mang si. Phatngawlnak in a mangten hun thawnthong tiar, pumkhawm thazawng, thupruk sualnak le sex sualnak te puahin thuse relnak in mang si. Mebang san ah a nungte kei si manin nu le pa ruatnak le tsate ruatnak heh sanman langkhat ruatnak nei veve kul si.

Nu le pa thu ngai, upat, ang tiar heh sungsuak tsa te’n Pathian thu lun in puahtuh naper lianber le masaber si (Suak. 20:12; Daan. 5:6 Efe. 6:1-3). Nu le pa thaw lungmu tsundun ngawl man in thinraw tisan ruatnak heh ruatnak dik si ngawl si. Hingtu do suangsuak tsate muitsu tso ngawl bangpah in sungsuak sualzah thei ngawl hingtu nu le pa te manin innsang remnak om ngawl zawh dumsuknak leng si. Innsang heh minung te nuntsan bulhampi a si manin hingtu le hing nak ten Bible sirhsan in ruatnak dik itnak le sualzahnak thaw kalsuan tuh si (Efe. 6:1-4; 1 Tim. 5:8).

Umtu Sanman Ruatnak Dik

Umtu te sanman ruatnak heh leivum san khen dan (Santher tepan 1965s, Santher laitum 1965-1950s, Santher luan 1950s-) ah hambun si ngawlin Bible sirhsan sanman ruatnak si sawn si. Santher tepan hun lai in Pawlpi (church) heh atsozah tah thuneisawn, thutheinak sangsawn le thudik thumaan phuangtu sangber si ong si. Santher laitum hun ahhen Pawlpi thuneinak tahin ram uktu tsimnak, Phunsangtawng tsimnak thupitsan sawn si ong si. Santher luan ah thudik thumaan tinak heh luak tsimnak thuham, thiamnak thilri, le thinlung tuarnak thaw pumpak khentset nak vumah thupiber tiar si. Tsimita Bible sirhsan ngawl ruatnak heh Pathian thaw khawla atsia leivum santher luan ruatnak ah Santher luan ruatnak heh Pathian thu tawnkhatbek thei nak ralpha ngai in phuang men ngawl in a ningkim ruat tsiamtsiam zawh phuang san si. Tusan minung te ruatnak heh Santher tepan le Santher laitum thu ruatdan bang a si leh ngawlla ta thudik thumaan heh maanthek in huapkau ruatnak thaw ruat san si. Umtu teheh Pathian haisan in Santher luan ruatnak le leivum thilri ah burbun ngawl in ruatnak ther thaw nun theng tuin Bible in zirh kei si (Rom 12:2). Kei ruangpum heh Santher luan sualnak lakah leida pelh nakhaw kei sunglam minung heh nikhat zawh nikhat remther leh nak si (2 Kor. 4:16). Mithiang Paul in Khrih nun ka tsung bangin ka nun tsung un ti si (1 Kor. 11:1).

Sanman ruatnak dik heh thumaan mungtaak sinak, diktsangnak, thiangrimnak, deihnungnak, mingphanak, tsulnuamnak le thangphat taak sinak tehem phatak ruat in ngaisung po si (Fil. 4:8). A dawlkhomnak in Pathian thaw khawla ngawl umtu sanman ruatnak dik heh Pawlpi sirhsan, ram uktu le mitsim te thuruatnak sirhsan, pumpak tsimnak le thuruatthiamnak sirhsan, puah le pernak thilri sirhsan si ngawlin Khrih thaw pehzom Khrih lungmu nei Raula tsimnak thaw dim ruatnak le ruat dan heh sanman ruatnak dik si si (1 Kor. 2:16).

Sirhsan siar nak:

1. Joyce Meyer, “The Power of Right Thinking,” 2008.

2. Bible.org website, “The Christian’s Thought Life (Filipi 4:8),” 2013.

3. Bible knowledge website, “You Are What You Think,” 2011.